Антон Рудак
Могілкі Менску даўно абярнуліся скверамі,
Зьніклі крыжы, надмагільлі зраўнялі будьдозеры.
Толькі злавесна-трывожнымі плямамі шэрымі
Даўняе места хаваецца ў спляжаным горадзе
Там, дзе сабакі й каты беспрытульна бадзяюцца,
Дзеці дурэюць пад сонцам на скошанай траўцы,
Дзе патрулююць менты і зьбіраюцца п’яніцы,
Дзе кожны вечар Дзяды і штораніцы Радаўніца.
па-над горадам зачараваным, нібыта у сьне
прамінаюць князі, імператары ды базілеўсы
пад нагамі няўрымсьліва вілія ў невараць мкне
я стаю на руінах няспраўджанага каралеўства
у спрадвечных мурах ні царква, ні касьцёл, ні турма
ні патоп, ні вайна, ні рэпрэсіі, ні рэвалюцыя
і нарэшце ніякага сьцягу на вежы няма
толькі конікі на паплавах каля рэчкі пасуцца
вастрабрамская маці ня хіліць чала у журбе
прыціскаючы соннае места да сэрца далоньмі
ўсе дарогі на сьвеце нязьменна вядуць да цябе
над табою кружляе пчала і грукоча пагоня
сьпі, маленькая, болей ня прыйдзе жалезны ваўчок
калыханку табе я сьпяю, засынай у спакоі
я шапчу і міжволі прыслухваюся: па начох
хтосьці зноўку айчыну сваю называе літвою
зь вечаровых сеансаў паддатыя кінамеханікі
прыходзяць дахаты адначасова з каровамі
трамваі ўначы зьвіняць на аціхлых ускраінах
дзе глебу раз-пораз разорваюць шматпавярховікі
час забірае голас змывае колеры
на чорна-белую стужку няўмольна шчоўкае
сябры і ворагі звыкла мяняюцца ролямі
і бамбасховішчы робяцца танцпляцоўкамі
пара надыходзіць зьбіраць камяні спатыканьня
і наўзамен руінаў пакінутых бомбамі
каб не пазбыцца набытых нядаўна навыкаў
героі падпольля гурмою супольна з палоннымі
адпаведна з усімі правіламі маскіроўкі
будуюць кардонны горад блытаюць карты
каб вайна калі нават і вернецца ўжо ня здолела
пазнаць тыя самыя вуліцы і заблукала
у дзяцінстве я быў камуністам ―
але, праўда, толькі часова.
зрэшты, кім я яшчэ мог вырасьці
ў ваколіцах аэрапорта.
не ўяўляю, як не зарабіў сабе
падваеньня асобы:
баба казала, што ленін добры,
бацька даводзіў, што ён казёл.
абое нічым не падмацоўвалі.
я іх паслаў да чорта.
наш дом будавалі, вядома ж, палонныя немцы
(а можа, ня немцы. і нават зусім не палонныя)
але на франтоне пакінулі
серп ды молат, і год пабудовы.
адсюль у мяне любоў да рэтра-эстэтыкі
і таталітарнай сімволікі ўвогуле.
дзяцінства запомнілася херова:
адсутнасьцю голаду і хваробаў,
парай даўно забытых сяброў,
першымі спробамі складаньня словаў
і парадаксальнай любоўю адначасова
да зорак і трактароў.
мы патроху сыходзілі вонкі з еўропы,
выводзячы стуль гарнізоны і танкі.
еўропа глядзела на нас скрозь чарнобыль
і запрашала завітваць выпадкам ―
мы карысталіся з пажаданьня.
калі б не гуманітарная дапамога з германіі,
мы б тут даўно загнуліся на хер ―
прычым і ў тэхнічным, і ў гуманітарным плане.
нам забывалі тлумачыць, хто нашыя ворагі,
мы патаналі ў палітыцы, каляфутболе ды алкаголі.
мы не жадаем нікому роляў, якія нам давялося выконваць.
нашы бацькі - ветэраны перабудовы, мы самі ― апошнія,
хто шчэ хоць штосьці помніць.
як птушкі вандроўныя на раздарожжы,
мы колеры неба спрабуем на дотык,
клеім мадэлі з паперы жоўтых абгортак ―
планеры і гелікоптэры,
і глядзім падазрона на кожнага,
хто нарадзіўся потым.
скочыўшы без парашута праз адчыненыя дзьверы
я лячу скрозь стратасферу пералічваючы страты
я ў нішто даўно ня веру не люблю не спадзяюся
я ўсяго зрабіў багата акрамя таго што мусіў
толькі сам і вінаваты
хто ня хоча скочыць долу са сваіх шматпавярховак
я лаўлю ўсіх вас на слове не паліце і ня сьпіце
не вучыце новых моваў не пішыце на санскрыце
на іўрыце і трансліце пагатоў адначасова
укантакце і у твітэр
уніз наперад галавою я зьбягаю па спіралі
балансуючы на краі таньчу вычварныя танцы
дзе б мяне вы ні шукалі я знаходжуся на зломе
лепей нават не шукайце гэты сьвет мяне ня зловіць
зрэшты ён і не зьбіраўся
пад крылом палае горад бомбы крыюць навакольле
таюць словы застаюцца толькі шкло бетон і камень
гэта ўсё роўнабакова мне пляваць што будзе потым
і дрыжачымі рукамі я запісваю размову
са сваім аўтапілотам
Альберт Эйнштэйн, прафесар Белдзяржуніверсітэта,
выходзячы з лабараторыі на падворак каля фантана,
запальвае цыгарэту і заляцаецца да студэнтак.
Дзяўчаты зь яго сьмяюцца: вось чорт кудлаты,
як апантаны.
Альберт ужо размаўляе амаль без акцэнту,
хоць піша канспекты лацінкай.
Нядаўна, між іншым, прасіў прэзідэнта пра пенсію.
Здавалася, што дамовіліся. Аказалася ― не зусім:
празь некалькі дзён па тым прэзідэнт застрэліўся.
Вось непрыемнасьць.
А ў Менску тым часам канец неспакойных трыццатых, у кінатэатрах аншлаг:
Альберт са студэнтамі зьбег замест лекцый на новую стужку Чапліна,
і кожны сьмяецца, як быццам ня ведае, што адбываецца па начах,
як быццам гэта сакрэт за сямю пячаткамі.
І толькі Эйнштэйну насамрэч усё абыякава, ён усьвядоміў даўно:
ці тут ці ў Берліне загінуць ― хоць шанец адзіны на сто ― а ніколі ня позна.
А хтосьці абавязкова ўспомніць, а як і ня ўспомніць ― усё адно.
Сур’ёзна, якая розьніца. Усё адно.
Бо ўсё адносна.